Τετάρτη, 25 Ιούλιος 2012
Διαμαρτυρία της ΣΤ` ΚΟΜΑΘ για την εγκατάσταση του Αιολικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας στο όρος Βέρμιο.
-
Έγγραφη διαμαρτυρία έστειλαν στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καθώς και στις αρμόδιες Δημοτικές Αρχές Βέροιας, Νάουσας και Εορδαίας με κοινοποίηση στα αντίστοιχα Δασαρχεία, οι κυνηγετικές οργανώσεις στα πλαίσια της διαδικασίας έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του προτεινόμενου Αιολικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας στο όρος Βέρμιο.
Το αναλυτικό κείμενο της ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ έχει συνταχθεί από τον Αλέξανδρο Γκάσιο, Δασολόγο, MSc Διαχείριση Άγριας Πανίδας, Επιστημονικό Συνεργάτη της ΣΤ» ΚΟΜΑΘ.
Στη σχετική εισήγηση, παρουσιάζονται μια σειρά αναφορών και σχετικής βιβλιογραφίας όπου ο αναγνώστης μπορεί να βρεί ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες.Πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται μάλλον για το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο των Βαλκανίων, οι δε επιπτώσεις του στο τοπίο, στα είδη πανίδας και χλωρίδας ενώ εκτιμάται πως θα είναι σοβαρές, αποδεικνύεται πως δεν αντιμετωπιστήκανε επαρκώς στη Μ. Π. Ε. Αξίζει να αναφερθεί ότι καμία Περιβαλλοντική Οργάνωση δεν έχει πάρει θέση για τη συγκεκριμένη τόσο μεγάλη παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον μέχρι σήμερα
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Θέμα: Παρατηρήσεις επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια εγκατάστασης του προτεινόμενου Αιολικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας στο όρος Βέρμιο.
Προς:
1. Δήμος Βέροιας, Γραφείο Δημάρχου
2. Δήμος Βέροιας, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου
Αξιότιμοι κύριοι,
Εκπροσωπώντας τους 50.000 κυνηγούς της Μακεδονίας και της Θράκης οι οποίοι μέσα από τη δραστηριότητα της θήρας διατηρούν άρρηκτη σχέση με το φυσικό περιβάλλον μέσα στους οποίους περιλαμβάνονται και οι 3.000 κυνηγοί της ευρύτερης περιοχής Βερμίου που έχουν άμεση σχέση με τον τόπο στον οποίο αναμένεται να εγκατασταθεί ένα από τα μεγαλύτερα αιολικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, επιθυμούμε να σας ενημερώσουμε για τα παρακάτω σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα.
Αν και η αιολική ενέργεια αποτελεί φιλική προς το περιβάλλον μορφή ενέργειας, αμφισβητείται (όπως και η κλιματική αλλαγή) από πολλούς φορείς και ειδικούς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο τόσο για τις επιπτώσεις των λεγόμενων «συνοδών έργων» όσο και για τις αδυναμίες που παρουσιάζονται στη διαχείρισή της (βλ. παραπομπές στο τέλος).
Σε ότι αφορά στο υπό ίδρυση αιολικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο όρος Βέρμιο, μετά από διεξοδική ανάγνωση της σχετικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων διαπιστώσαμε πως οι μελετητές συστηματικά τονίζουν τα οφέλη από τη δημιουργία του, ενώ συστηματικά επίσης υποβαθμίζουν (ως εκμηδενίζουν) τις αρνητικές συνέπειες που αυτή ενδέχεται να έχει στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής, μη διστάζοντας να προχωρήσουν ακόμη και σε ανακριβείς ως ψευδείς αναφορές.
Ενδεικτικό των ουσιαστικών κενών που διαπιστώθηκαν στη συγκεκριμένη μελέτη θεωρούμε το γεγονός πως οι μελετητές αγνοούν την υφιστάμενη κατάσταση σε επίπεδο ειδών της πανίδας. Κατ’ επέκταση, στο βαθμό που δεν είναι γνωστή η υφιστάμενη κατάσταση στο Βέρμιο σήμερα, θεωρούμε βέβαιο το ότι δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει (πόσο μάλλον να αντιμετωπίσει) τις πιθανές αρνητικές συνέπειες του συγκεκριμένου έργου στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
Θεωρούμε πως με βάση τα όσα ενδεικτικά θα αναφερθούν παρακάτω, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων θα πρέπει να απορριφθεί ως ελλιπής και ενδεχομένως μεροληπτική και να επαναπροκηρυχτεί νέα ΜΠΕ που θα περιλαμβάνει πλήρη καταγραφή των ειδών της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής πάνω στα οποία θα πρέπει να εξειδικευτούνε οι εκτιμώμενες αρνητικές επιπτώσεις και θα προβλέπει το δραστικό περιορισμό – εκμηδενισμό του εκτεταμένου προβλεπόμενου μήκους διάνοιξης νέων δρόμων και την εξασφάλιση των απαιτούμενων πόρων, μέσων και προσωπικού για την αποτελεσματική επιτήρηση της περιοχής όπου θα βελτιωθούν – δημιουργηθούν συνθήκες εύκολης πρόσβασης μέσω Ι.Χ. αυτοκινήτων.
Τα κενά και οι ανακρίβειες που παρατηρούνται στη συγκεκριμένη ΜΠΕ εκτιμούμε πως στερούν από τους αρμόδιους φορείς αλλά και τους πολίτες τη δυνατότητα να ενημερωθούν επαρκώς για τις επιπτώσεις που ενδέχεται να προκύψουν από τη συγκεκριμένη ιδιαίτερα μεγάλη επένδυση και δημιουργούνε αναίτια αρνητικό κλίμα στην τοπική κοινωνία απέναντι στην υποψήφια εταιρεία για την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου, αλλά και στις επενδύσεις ΑΠΕ γενικότερα. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων σε μελέτες που παρουσιάζουν τόσο σημαντικές ελλείψεις από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Περιβάλλοντος εκτιμούμε πως αποδεικνύει με τον πλέον περίτρανο τρόπο τα κενά που υπάρχουν στο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις σχετικές διαδικασίες. Θεωρούμε επομένως επιτακτική την ανάγκη για αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις επενδύσεις ΑΠΕ σε ότι αφορά τουλάχιστον στις προδιαγραφές των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που τις συνοδεύουν με σαφή και καθορισμένα κριτήρια που θα προκύψουν μετά από διαβούλευση με τους πολίτες και τους εκπροσώπους της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.
Ακολουθούν μερικές αυτούσιες αναφορές της Μ. Π. Ε. (με πλάγια γράμματα) και ο σχολιασμός τους που τεκμηριώνουν τα παραπάνω συμπεράσματα.
1. «Για λόγους που άπτονται τόσο της οικονομικής βιωσιμότητας του έργου όσο και της
βέλτιστης εκμετάλλευσης του αιολικού δυναμικού του ευρύτερου διαθέσιμου χώρου, η
συνολική ισχύς των αιολικών πάρκων θα πρέπει να μεγιστοποιηθεί» (παρ. 1.2).
Παρατηρήσεις:
Αν και οι μελετητές έστω υποβαθμισμένα αναγνωρίζουν πως θα υπάρξουν ή ενδέχεται να υπάρξουν και αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες από το συγκεκριμένο έργο, δε διστάζουν να προτείνουν ανεπιφύλακτα τη μεγιστοποίηση της ισχύος των υπό ίδρυση αιολικών σταθμών, και κατ’ επέκταση τη μεγιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
2. «Το έργο δεν πρόκειται να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην χλωρίδα και πανίδα της άμεσης περιοχής του έργου, λόγω της μικρής έκτασης που καταλαμβάνεται συνολικά σε
σχέση με την έκταση της ευρύτερης περιοχής» (παρ. 2.β).
Παρατηρήσεις:
Το ζητούμενο από μία Μ.Π.Ε. αυτού του επιπέδου είναι ο ακριβής προσδιορισμός των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η αξιολόγηση - ιεράρχηση των επιπτώσεων αποτελεί αντικείμενο των αρμόδιων Φορέων και Υπηρεσιών που θα γνωμοδοτήσουν σχετικά. Η συστηματική υποβάθμιση των αρνητικών επιπτώσεων μέσα από την «αξιολόγηση» - χαρακτηρισμούς (σημαντικό, ασήμαντο κλπ) στους οποίους προβαίνουν οι μελετητές, στο βαθμό που δε βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια, αποπροσανατολίζει τους αρμόδιους φορείς και αδικεί την ανάδοχο εταιρεία λόγω της αναξιοπιστίας που διαμορφώνεται με αυτόν τον τρόπο σχετικά με τη συγκεκριμένη ιδιαίτερα μεγάλη επένδυση.
3. «Η υψηλή συσχέτιση ανάμεσα στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και στην αύξηση των συγκεντρώσεων CO2 στο ίδιο χρονικό διάστημα δεν επιτρέπει την περαιτέρω ακηδία κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και πολιτών, αλλά απαιτεί την λήψη άμεσων μέτρων για την θεραπεία του προβλήματος» (παρ. 3.3.1.).
Παρατηρήσεις:
Η συγκεκριμένη αναφορά αποτελεί πρωτοφανή εκτροπή από κάθε έννοια επιστημονικής δεοντολογίας. Οι μελετητές συνθέτουν απόψεις που αμφισβητούνται διεθνώς (βλ. παραπομπές στο τέλος του κειμένου) για να καταλήξουν σε υποδείξεις δογματικού τύπου απέναντι στους θεσμικούς φορείς και τους πολίτες της Ελλάδας(!). Η «θεραπεία του προβλήματος» φυσικά, ξεπερνάει τα όρια της χώρας και δεν περιορίζεται στην κατασκευή αιολικών πάρκων. Η «ακηδία» που προκλητικά προσδίδουν στους θεσμικούς φορείς αλλά και τους πολίτες της χώρας οι μελετητές, οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός πως οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων παρουσιάζουν συστηματικά υποβάθμιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον μιας και το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις σχετικές διαδικασίες είναι σαθρό, με αποτέλεσμα φορείς και πολίτες που ενδιαφέρονται για τον τόπο τους να μην ικανοποιούνται από τις Μ.Π.Ε. και να προσφεύγουν σε ένδικα και άλλα μέσα.
4. «Η πανίδα του όρουs, παρά την απουσία μεγάλων θηλαστικών (λύκοι, αρκούδες κ.ά.), παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον» (παρ. 6.Γ.4.1).
Παρατηρήσεις:
Αν και είναι πιθανό κάθε πολίτης της Ημαθίας που έχει επισκεφτεί το Βέρμιο να γνωρίζει την ύπαρξη σήμερα Αρκούδας (Ursus arctos) και Λύκου (Canis lupus) στην περιοχή, οι μελετητές αγνοούν την παραπάνω πραγματικότητα προφανώς λόγω του γεγονότος πως για τις ανάγκες της μελέτης δεν έγινε καμία έρευνα πεδίου, ενώ αποδεικνύεται περίτρανα και το γεγονός πως και η βιβλιογραφική έρευνα στην οποία βασίζονται είναι κατά πολύ κατώτερη της απαιτούμενης. Το να προβαίνουν όμως σε αυθαίρετα και μάλιστα λανθασμένα συμπεράσματα σχετικά με την παρουσία των μεγαλύτερων θηλαστικών της περιοχής αποτελεί ισχυρή ένδειξη προχειρότητας και ελλιπούς γνώσης του υπό μελέτη αντικειμένου και θέτει ζήτημα αξιοπιστίας της Μ. Π. Ε. στο σύνολό της.
Τεκμηρίωση:
Πέραν των προσωπικών μαρτυριών που έχουμε στη διάθεσή μας για την παρουσία Λύκου και Αρκούδας στην περιοχή, παραθέτουμε αυτούσιες τις σχετικές παραγράφους των περιβαλλοντικών Οργανώσεων που ασχολούνται με τα μεγάλα θηλαστικά στη χώρα μας.
1.«Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν σταθερές ενδείξεις για παρουσία αρκούδας στον ορεινό άξονα Βόρα-Ολύμπου και στη Στερεά Ελλάδα...»
Πηγή: Αρκτούρος
http://www.arcturos.gr/el/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=5&Itemid=1
2.«Την τελευταία δεκαπενταετία 1995-2010 παρατηρούνται συστηματικά περιπτώσεις επανεμφάνισης (ή επαν-αποίκησης) της αρκούδας σε περιοχές όπου είχε εξαφανιστεί εδώ και δεκαετίες και ειδικά στον ορεινό άξονα της Νότιας Πίνδου αλλά και σε άλλους ορεινούς όγκους όπως: Βόρας, Πάϊκο, Βέρμιο, Ανατ. Χάσια, Κάτω Όλυμπος.»
Πηγή: Καλλιστώ
http://www.callisto.gr/arkouda.php
Εικόνα 1. Χάρτης Ευρωπαϊκής εξάπλωσης του Λύκου
Πηγή: http://www.kora.ch/sp-ois/wolf-ois/index.htm
3. Εξάπλωση του Λύκου και της Αρκούδας σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο για τα Απειλούμενα Θηλαστικά της Ελλάδας (2009)
http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=ZW%2BiyGxKzAo%3D&tabid=518&language=el-GR
4. Διαφήμιση Ξενοδοχείου κοντά στο Δ. Δ. Κουμαριάς από το οποίο η πλησιέστερη ανεμογεννήτρια θα απέχει απόσταση μικρότερη των 2 χμ. που αναφέρει την παρουσία λύκων:
http://www.hotel-kapsalis.gr/activities.htm
5. Άλλη μία πηγή που αναφέρει την παρουσία λύκων στην περιοχή
http://floravermio.blogspot.gr/
5. «Αν και τα μεγάλα θηλαστικά, όπως η αρκούδα, ο λύκος και το ελάφι, δεν υπάρχουν
σήμερα, εντούτοις παρατηρούνται πολλά άλλα, όπως αγριογούρουνα, λαγοί, σκαντζόχοιροι, ασβοί, κουνάβια, νυφίτσες και σκίουροι. Επίσης συναντώνται σπάνια ερπετά, όπως ο λαφίτης (Elaphe quatuorlineata) και η ονυχοχελώνα (Testudo bermanni)καθώς και αμφίβια, όπως ο χτενοτρίτωνας (Triturus cristatus) και ο κιτρινογάστορας φρύνος (Bombina variegate). Υπάρχουν επίσης αρκετά είδη νυχτερίδων, πολλά νυκτόβια και ημερόβια αρπακτικά πουλιά, πολλά είδη πεταλούδων και άλλα σπάνια έντομα» (παρ. 6.Γ.4.1)
Παρατηρήσεις:
Ανεξάρτητα από την προέλευσή της (αντιγραφή από κείμενο συγκεκριμένης ιστοσελίδας), η συγκεκριμένη αναφορά όχι μόνο δεν προσφέρει την απαιτούμενη ακρίβεια στοιχείων αλλά όπως θα δούμε και στη συνέχεια αποτελεί το πρώτο σκέλος μίας ιδιαίτερα σημαντικής αντίφασης. Παράρτημα με πλήρη λίστα των ειδών που συνθέτουν την πανίδα της περιοχής δεν παρατίθεται από τους μελετητές. Οι βιβλιογραφικές πηγές δεν περιλαμβάνουν κάποια πρόσφατη έρευνα σχετικά με τα είδη που συνθέτουν την πανίδα της περιοχής ενώ ούτε οι ίδιοι οι μελετητές προέβησαν σε σχετική έρευνα πεδίου. Κατ’ επέκταση, στο βαθμό που δεν έχουν εντοπιστεί όλα τα είδη της πανίδας, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί – επιτευχθεί ο σκοπός της μελέτης δηλαδή η εκτίμηση των συνεπειών του συγκεκριμένου έργου σε κάθε είδος της χλωρίδας και της πανίδας που συνθέτουν τη βιοποικιλότητα της περιοχής.
6. «Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ζωικοί πληθυσμοί του Βερμίου, ιδιαίτερα τα τριχωτά θηλαστικά που είναι και η καλύτερη λεία των κυνηγών, στο παρελθόν επλήγησαν από την υπερθήρευση αλλά και από τη γενικότερη υπερεκμετάλλευση του φυσικού πλούτου του δάσους» (παρ. 6.Γ.4.1).
Παρατηρήσεις:
Οι μελετητές δεν παραθέτουν καμία βιβλιογραφική πηγή που να υποστηρίζει την παραπάνω «άποψη» περί «υπερθήρευσης», με αποτέλεσμα να μπορούμε να κάνουμε λόγο για ανακριβή αναφορά που κινείται στα όρια του ψεύδους και εγείρει θέμα συκοφαντικής δυσφήμισης προς τους νόμιμους κυνηγούς της Ημαθίας. Ο μοναδικός φορέας που καταγράφει συστηματικά την ετήσια κάρπωση των θηραμάτων σε κάθε περιοχή της χώρας είναι η Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδος μέσα από το Πρόγραμμα «Άρτεμις» του οποίου η αξιοπιστία και η αξία έχουν αναγνωριστεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Με βάση το συγκεκριμένο Πρόγραμμα αλλά και τις μαρτυρίες των κυνηγών της περιοχής που είναι η μοναδική κοινωνική ομάδα που έρχεται συστηματικά και άμεσα σε επαφή με τους θηραματικούς πληθυσμούς, οι πληθυσμοί των θηρεύσιμων ειδών παρουσιάζουν γενική σταθερότητα με μικρές διακυμάνσεις οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποδοθούν στην άσκηση της νόμιμης θήρας χωρίς να έχουν συνυπολογιστεί η αρπακτικότητα, η λαθροθηρία, οι καιρικές συνθήκες (ιδίως το Χειμώνα και την περίοδο της αναπαραγωγής), η κατάσταση των φυσικών ενδιαιτημάτων, η διάνοιξη νέων δρόμων κλπ.
Η μόνη περιοχή που παρουσιάζει φέτος (2012) ενδείξεις σημαντικής μείωσης του πληθυσμού κάποιου είδους και συγκεκριμένα του Λαγού (Lepus europeus) με βάση τις μαρτυρίες των κυνηγών, είναι αυτή του Δ. Δ. Καστανιάς όπου υπάρχει ήδη εγκατεστημένο αιολικό πάρκο, τα συνοδά έργα του οποίου και συγκεκριμένα το οδικό δίκτυο θεωρούνται ως η πιθανότερη αιτία για την αναφερθείσα μείωση του πληθυσμού του συγκεκριμένου είδους μέσα από παράνομες δραστηριότητες όπως η λαθροθηρία.
Το όρος Βέρμιο εδώ και χρόνια παρουσιάζει σταθερή διαχείριση γεγονός που οφείλεται στην αποτελεσματική λειτουργία της τοπικής Δασικής Υπηρεσίας παρά τις σαφείς ελλείψεις της σε εξοπλισμό και προσωπικό. Η αναφορά περί «υπερεκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου» επομένως, στο βαθμό που δεν τεκμηριώνεται επαρκώς δυσφημεί αυθαίρετα τους θεσμικούς θεματοφύλακες του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής δηλαδή τη Δ/νση Δασών Ημαθίας και τα Δασαρχεία Βέροιας και Νάουσας.
Τεκμηρίωση:
1.«Πρόγραμμα Άρτεμις», Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδος
2. Μαρτυρίες κυνηγών μελών του Κ. Σ. Βέροιας (Δ. Καπρίνης, Φ. Μαυρόπουλος)
7. «Τα είδη που επλήγησαν περισσότερο και τώρα αρχίζουν να ανακάμπτουν είναι ο λαγός, το αγριοκούνελο, ο αγριόχοιρος, το ελάφι και το ζαρκάδι.» (παρ. 6.Γ.4.1).
Παρατηρήσεις:
Η συγκεκριμένη αναφορά αποτελεί ισχυρή ένδειξη προχειρότητας και ελλιπούς γνώσης του υπό μελέτη αντικειμένου από πλευράς μελετητών και θέτει ζήτημα αξιοπιστίας της Μ. Π. Ε. στο σύνολό της. Οποιοσδήποτε έχει ασχοληθεί έστω και ελάχιστα με την Ελληνική πανίδα γνωρίζει πως το Αγριοκούνελο (Oryctolagus cuniculus) απαντάται μόνο σε συγκεκριμένα νησιά της Ελλάδας και απουσιάζει πλήρως από το χερσαίο τμήμα της χώρας. Εκτός αυτού, το Ελάφι (Cervus elaphus) που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα θηλαστικά της Ελλάδας απουσιάζει από την περιοχή εδώ και πολλά χρόνια. Σε καμία περίπτωση επομένως δεν μπορεί να γίνει λόγος για «ανάκαμψη» του πληθυσμού του. Ανεξάρτητα από τα παραπάνω στην ίδια σελίδα της Μελέτης, αναφέρεται σε μία παράγραφο πως δεν υπάρχει σήμερα Ελάφι στο Βέρμιο και σε άλλη παράγραφο πως ο πληθυσμός του Ελαφιού άρχισε να ανακάμπτει. Οι αναφορές αυτές συνθέτουν πρωτοφανή αντίφαση – μη επιστημονικό λόγο και θέτουν ζήτημα αξιοπιστίας και επιστημονικής επάρκειας της ΜΠΕ. Τίθεται με βάση τα παραπάνω το ερώτημα: αν οι μελετητές δε γνωρίζουν ούτε τη σύνθεση της πανίδας της περιοχής σε επίπεδο θηλαστικών, πως εξασφαλίζεται η αξιοπιστία των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις οποίες καταλήγουν στη σχετική μελέτη;
Και αν υπάρχουν κενά στη γνώση σχετικά με τα θηλαστικά (που εντοπίζονται σχετικά εύκολα), πως εξασφαλίζεται η γνώση και οι ορθές εκτιμήσεις στα έντομα, τα ερπετά, τα αμφίβια κλπ που απαιτούν πιο εξειδικευμένους χειρισμούς και ειδικές γνώσεις;
Τεκμηρίωση:
1.Εξάπλωση του Αγριοκούνελου στην Ελλάδα: Δ΄ Κυνηγετική Ομοσπονδία Στερεάς Ελλάδας
http://www.dkose.gr/vphp/agriokounelo.php
2. Εξάπλωση του Κόκκινου Ελαφιού στην Ελλάδα: Κόκκινο Βιβλίο για τα απειλούμενα θηλαστικά της Ελλάδας
http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=ZW%2BiyGxKzAo%3D&tabid=518&language=el-GR
8. «Σε φάση ανάκαμψης είναι και οι πληθυσμοί πτηνών που απαντώνται στην περιοχή, κυρίως του κότσυφα, του δρυοκολάπτη αλλά και των διαφόρων ειδών αετών και γερακιών που καταγράφονται στις πλαγιές του Βερμίου. Συνεπώς, η κύρια απειλή για τη σταθερότητα των οικοσυστημάτων της περιοχής προέρχεται από την υπερβόσκηση, το παράνομο κυνήγι και την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη (ιδίως στην περιοχή των δύο χιονοδρομικών κέντρων)» (παρ. 6.Γ.4.1).
Παρατηρήσεις:
Οι μελετητές επιμένουν σε συστηματικές αναφορές που δεν υποστηρίζονται από τη βιβλιογραφία που παραθέτουν, με αποτέλεσμα να θεωρούνται αυθαίρετες. Εκτός όμως από τις αυθαίρετες αναφορές για την πληθυσμιακή κατάσταση των διαφόρων ειδών της πανίδας, προχωρούν αναίτια και προκλητικά σε επίσης αυθαίρετα συμπεράσματα σχετικά με τις απειλές που δέχεται το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, για τα οποία ενοχοποιούν ακόμη και την ήπια Χειμερινή τουριστική ανάπτυξη που δίνει «ανάσες ζωής» στην περιοχή. Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μάθουμε τον τρόπο με τον οποίο «απειλεί» η τουριστική ανάπτυξη στην περιοχή των 2 χιονοδρομικών κέντρων το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, περισσότερο από το υπό ίδρυση αιολικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που θα επεκταθεί σε περισσότερα από 100 χμ ανέπαφης μέχρι σήμερα φυσικής περιοχής.
Γενικές παρατηρήσεις επί των παραγράφων 4,5,6,7 και 8 του παρόντος
Το κείμενο της Μ.Π.Ε. που συνθέτουν οι παραπάνω 5 παράγραφοι τις οποίες σχολιάσαμε αποτελεί σχεδόν αυτούσια αντιγραφή του σχετικού κειμένου που έχει αναρτηθεί σε ιστοσελίδα που υποστηρίζεται από την Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας και το (πρώην) Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών (http://vermio.qv-web.eu/el/fusika-diathesima) χωρίς όμως να παρατίθεται η συγκεκριμένη πηγή στις βιβλιογραφικές αναφορές της μελέτης (!) γεγονός το οποίο στο βαθμό που ισχύει εκτιμούμε πως αποτελεί πλήρη εκτροπή από τις προδιαγραφές και το σκοπό της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και εκθέτει τους μελετητές τόσο απέναντι στους θεσμικούς φορείς και τους πολίτες της περιοχής, όσο και απέναντι στην Εταιρεία που χρηματοδότησε τη συγκεκριμένη Μελέτη, ενώ ενισχύει τα μέγιστα την άποψη που εκφράσαμε στην παράγραφο 3 του παρόντος πως το ασαφές ως θολό θεσμικό πλαίσιο και οι διαδικασίες που σχετίζονται με την εκπόνηση των ΜΠΕ για επενδύσεις ΑΠΕ, αποτελούν ίσως τον κυριότερο παράγοντα για την καθυστέρηση που παρατηρείται στις διαδικασίες αδειοδότησης και επίσπευσης των διαδικασιών των συγκεκριμένων επενδύσεων.
Μεταφέρουμε αυτούσιο το κείμενο από τη συγκεκριμένη πηγή:
«Εξίσου σημαντική είναι και η πανίδα του όρους. Αν και τα μεγάλα θηλαστικά, όπως η αρκούδα, ο λύκος και το ελάφι, δεν υπάρχουν σήμερα, εντούτοις παρατηρούνται πολλά άλλα, όπως αγριογούρουνα, λαγοί, σκαντζόχοιροι, ασβοί, κουνάβια, νυφίτσες και σκίουροι. Υπάρχουν επίσης αρκετά είδη νυχτερίδων, πολλά νυκτόβια και ημερόβια αρπακτικά πουλιά, πολλά είδη πεταλούδων και άλλα σπάνια έντομα. Επίσης συναντώνται σπάνια ερπετά , όπως ο λαφίτης (Elaphe quatuorlineata) και η ονυχοχελώνα (Testudo bermanni) καθώς και αμφίβια, όπως ο χτενοτρίτωνας (Triturus cristatus) και ο κιτρινογάστορας φρύνος (Bombina variegate). («ΕΛΛΑΔΑ - Τόμος 26 - Νομός Ημαθίας»)
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ζωικοί πληθυσμοί του Βερμίου, ιδιαίτερα τα τριχωτά θηλαστικά που είναι και η καλύτερη λεία των κυνηγών, στο παρελθόν επλήγησαν από την υπερθήρευση αλλά και από τη γενικότερη υπερεκμετάλλευση του φυσικού πλούτου του δάσους. Τα είδη που επλήγησαν περισσότερο και τώρα αρχίζουν να ανακάμπτουν είναι ο λαγός, το αγριοκούνελο, ο αγριόχοιρος, το ελάφι και το ζαρκάδι. Σε φάση ανάκαμψης είναι και οι πληθυσμοί πτηνών που απαντώνται στην περιοχή, κυρίως του κότσυφα, του δρυοκολάπτη αλλά και των διαφόρων ειδών αετών και γερακιών που καταγράφονται στις πλαγιές του Βερμίου.»
*Σημειώνεται πως οι συγκεκριμένες αναφορές δεν υποστηρίζονται βιβλιογραφικά ούτε στην παραπάνω ιστοσελίδα – πηγή. Στο βαθμό που δεν υπάρχει επομένως ούτε στο πρωτότυπο κείμενο η απαραίτητη τεκμηρίωση, οι συγκεκριμένες αναφορές εκτός από αντιφατικές μπορούν να χαρακτηριστούν και αυθαίρετες.
9. «Η αύξηση του θορύβου, ενδεχομένως να δημιουργήσει μικρά προβλήματα στην πανίδα της περιοχής, οδηγώντας την κατά το διάστημα κατασκευής σε μερική μετακίνηση. Εν τούτοις, η όχληση θα είναι μικρής διάρκειας και έντασης και τελικά αναστρέψιμη μετά το πέρας των εργασιών.» (παρ. 7.2.1.2).
Παρατηρήσεις:
Γενικόλογη μη τεκμηριωμένη αναφορά που δεν αντιμετωπίζει την ουσία του προβλήματος και συγκεκριμένα το ενδεχόμενο απώλειας ειδών που δε θα μπορέσουν να προσαρμοστούν στην έστω προσωρινή εκτόπισή τους με αποτέλεσμα τη μείωση της βιοποικιλότητας της περιοχής. Το αν θα είναι ή όχι αναστρέψιμη μία παρέμβαση θα πρέπει να αξιολογηθεί ανά είδος και όχι γενικά όπως συστηματικά κάνουν οι μελετητές.
10. «Αναφορικά με τους κινδύνους που ενδέχεται να αντιμετωπίσει η πανίδα της περιοχής λόγω της διάνοιξης νέων δρόμων και της ενδεχόμενης αυξημένης ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή, και ειδικότερα της κυνηγετικής δραστηριότητας, αναφέρεται πως στην περιοχή υπάρχει πλήθος δασικών δρόμων, καλής και μέτριας βατότητας. Έτσι, η πρόσβαση των κυνηγών στο βουνό ήταν από πριν εξασφαλισμένη, αφού με οχήματα 4x4 μπορούσαν να φτάσουν στο μεγαλύτερο κομμάτι του χώρου εγκατάστασης» (παρ. 7.2.1.2).
Παρατηρήσεις:
Προκλητικά ανακριβής – αυθαίρετη αναφορά που εκμηδενίζει χωρίς την παραμικρή τεκμηρίωση τις πολύ πιθανές αρνητικές επιδράσεις από την κατασκευή του συγκεκριμένου έργου. Ακόμη και αν οι αρνητικές συνέπειες από τη λειτουργία ενός αιολικού πάρκου αμφισβητούνται, οι περισσότεροι φορείς αναγνωρίζουν πως η διάνοιξη νέων δρόμων είναι πολύ πιθανό να επιφέρει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.
Το γεγονός πως οι μελετητές αναφέρουν πως ένα συμβατικό τετρακίνητο όχημα όπως αυτά που χρησιμοποιούν οι κυνηγοί, έχει τη δυνατότητα να κινηθεί εκτός δρόμου και να καλύψει τη διαδρομή των 100 και πλέον χμ, που πρόκειται να διανοιχθούν δείχνει με σχετική ασφάλεια την έλλειψη ουσιαστικών επιχειρημάτων της παραπάνω αυθαίρετης όπως αποδεικνύεται υποβάθμισης των αρνητικών επιπτώσεων που θα έχει στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής η διάνοιξη πολλών χμ νέων δρόμων που προβλέπεται στα πλαίσια της εγκατάστασης του συγκεκριμένου αιολικού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Εκτός αυτού, τα 100χμ νέων δρόμων που αναμένεται να διανοιχτούν θα έχουν πλάτος και ποιότητα τέτοια που θα επιτρέπουν την οδική πρόσβαση στην «απάτητη» κορυφογραμμή του Βερμίου ακόμη και σε οχήματα που έχουν αμιγώς «ασφάλτινο» χαρακτήρα, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση της συχνότητας διέλευσης τροχοφόρων σε μέρη στα οποία η πρόσβαση μέχρι σήμερα μπορούσε να γίνει μόνο από πεζούς.
11. «Έτσι, η διάνοιξη δρόμων για την μεταφορά του εξοπλισμού δεν πρόκειται να μεταβάλει την υπάρχουσα κατάσταση πρόσβασης, αντιθέτως θα μπορέσει να συμβάλει στην καλύτερη φύλαξη της περιοχής από τις αρμόδιες Υπηρεσίες, καθώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από αυτές για οργάνωση περιπολιών κ.τ.λ.» (παρ. 7.2.1.2).
Παρατηρήσεις:
Οι αρμόδιες για τη φύλαξη Υπηρεσίες και συγκεκριμένα η Δασική Υπηρεσία ακόμη και πριν την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας είχαν περιορισμένες επιχειρησιακές δυνατότητες λόγω της θεσμικής απαξίωσης που αντιμετωπίζουν η οποία μεταφράζεται σε σημαντικές ελλείψεις σε εξοπλισμό και προσωπικό. Η διάνοιξη νέων δρόμων στην κορυφογραμμή του Βερμίου δεν αναμένεται να αλλάξει ούτε στο ελάχιστο την παραπάνω κατάσταση με δεδομένο το γεγονός πως δεν είναι το οδικό δίκτυο που περιορίζει τις δυνατότητες ελέγχου των αρμόδιων φορέων αλλά η έλλειψη πόρων. Το παράδοξο είναι πως η «πράσινη ανάπτυξη» ενώ προβλέπει σημαντικά κεφάλαια για τις επιδοτήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος που παράγεται από ΑΠΕ, δεν προβλέπει αντίστοιχα ενίσχυση ούτε στο ελάχιστο των αρμόδιων Υπηρεσιών. Η διάνοιξη νέων δρόμων επομένως αναμένεται να αυξήσει – επεκτείνει συγκεκριμένες παραβατικές συμπεριφορές (λαθροθηρία, λαθρουλοτομία κλπ) χωρίς να αυξήσει αντίστοιχα τις δυνατότητες ελέγχου της περιοχής από πλευράς Δασικής Υπηρεσίας.
12. «Αναμένεται η απομάκρυνση των πλέον ευαίσθητων ειδών όπως μικρά θηλαστικά και μικρά νυχτόβια πουλιά από τις θέσεις πηγών θορύβου και φωτός καθώς ο θόρυβος και ο ισχυρός φωτισμός κατά τη φάση κατασκευής αλλά και λειτουργίας αποτελούν παράγοντες όχλησης για αυτούς τους ζωικούς πληθυσμούς» (παρ. 7.2.1.2).
Παρατηρήσεις:
Το ζητούμενο από μία Μ.Π.Ε. αυτού του επιπέδου είναι αφού εντοπιστούν οι πιθανές αρνητικές συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον να αναλυθούν οι εναλλακτικές λύσεις που θα περιορίσουν ή θα εκμηδενίσουν τι συνέπειες αυτές. Οι μελετητές με την παραπάνω αναφορά η οποία δε συνοδεύεται από καμία εναλλακτική πρόταση αντιμετώπισης του προβλήματος που παραδέχονται πως ενδέχεται να προκύψει αλλά ούτε προβαίνουν σε ακριβή εκτίμηση του (ανά είδος), δημιουργούνε έντονα ερωτηματικά για τη επάρκεια των προτάσεων στις οποίες καταλήγουν για την αντιμετώπιση των πιθανών αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
13. «Υπάρχει πλήθος μελετών σε ευρωπαϊκό επίπεδο που αναδεικνύει ότι ανεμογεννήτριες και πουλιά μπορούν να συνυπάρξουν. Παρά τις εκφρασμένες κατά καιρούς ανησυχίες, δεν υπάρχει ακόμη ασφαλής τεκμηρίωση ότι οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες μπορεί να έχουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στους πληθυσμούς και στα ενδιαιτήματα των ειδών ορνιθοπανίδας» (παρ.7.2.1.4*).
Παρατηρήσεις:
Η συγκεκριμένη αναφορά στο βαθμό που γίνεται στα πλαίσια του περιορισμού των ενδεχόμενων αρνητικών επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον, εκτιμούμε πως θα πρέπει να τεθεί αντίστροφα: Δεν υπάρχει ακόμη ασφαλής τεκμηρίωση ότι οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες δεν έχουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στους πληθυσμούς και στα ενδιαιτήματα των ειδών ορνιθοπανίδας.
14. «Είναι πολύ σημαντικό ότι το υπό μελέτη έργο δεν χωροθετείται εντός Ζώνης Ειδικής Προστασίας (Special Protection Area – SPA) του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000 ή εντός Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (Important Bird Area – IBA). Επιπρόσθετα, το αιολικό πάρκο δεν χωροθετείται εντός κάποιου κύριου διαδρόμου διέλευσης μεταναστευτικών πουλιών» (παρ.7.2.1.4*).
Παρατηρήσεις:
Το γεγονός πως ενώ το όρος Βέρμιο είναι ενταγμένο στο δίκτυο Natura 2000, δεν περιλαμβάνει κάποιες περιοχές ιδιαίτερα για την προστασία των πτηνών, δεν οφείλεται στην «μικρή» ορνιθολογική αξία της περιοχής αλλά σε άλλους λόγους που δεν κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούνε εδώ. Όπως και να χει για τους κατοίκους της Ημαθίας η ορνιθοπανίδα της περιοχής ως βασικό συστατικό της βιοποικιλότητάς της, είναι πολύτιμη και ανεξάρτητα από το αν «προστατεύεται» ή όχι επίσημα, θεωρούμε πως στην πράξη θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διατήρησή κάθε είδους που τη συνθέτει.
15. «Από τα προαναφερθέντα εκτιμάται καταρχήν ότι η λειτουργία του αιολικού σταθμού δεν αναμένεται να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις μεγάλης έντασης στην ορνιθοπανίδα της περιοχής. Επιπλέον, δεν θα θιγεί ο πληθυσμός κάποιου σπάνιου ή απειλούμενου είδους. Παρόλαυτά, για λόγους πληρότητας της μελέτης και κυρίως όσο το δυνατόν ασφαλέστερης πρόβλεψης των επιπτώσεων του έργου στην ορνιθοπανίδα, κρίνεται σκόπιμη η ενδελεχής διερεύνηση της πιθανής όχλησης των ανεμογεννητριών στην διαβίωση των ειδών ορνιθοπανίδας της περιοχής» (παρ.7.2.1.4*).
Παρατηρήσεις:
Ενώ οι μελετητές αναγνωρίζουν πως οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα της περιοχής από την προτεινόμενη κατασκευή του αιολικού πάρκου δεν έχουν εντοπιστεί επαρκώς από την έρευνά τους, δε διστάζουν να εξάγουν με βεβαιότητα συμπεράσματα και μάλιστα στην ίδια σελίδα σχετικά με το αν θα θιγεί ή όχι ο πληθυσμός κάποιου σπάνιου ή απειλούμενου είδους, γεγονός που θέτει επίσης σε αμφισβήτηση την αξιοπιστία της μελέτης στο σύνολό της. Τα παραπάνω ενισχύονται τα μέγιστα από το γεγονός πως οι ίδιοι οι μελετητές αναγνωρίζουν σε πολλά σημεία της μελέτης τη σημαντική έλλειψη πρόσφατων - έγκυρων στοιχείων για τα διάφορα είδη που συνθέτουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.
16. «Φάση λειτουργίας
Η άμεση απώλεια του βιότοπου κάποιων πουλιών, που πιθανόν προκύπτει ως αποτέλεσμα της κατασκευής ενός αιολικού πάρκου και των συνοδευτικών του υποδομών, δεν θεωρείται κατά κανόνα ως σημαντική επίπτωση, αν και αυτό εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες και το μέγεθος της έκτασης που χρειάζεται για την κατασκευή των αιολικών πάρκων και της ανάλογης υποδομής. Σε γενικές γραμμές όμως, το μέγεθος της άμεσης απώλειας ενδιαιτημάτων είναι μικρό ανά ανεμογεννήτρια» (παρ.7.2.1.4*).
Παρατηρήσεις:
Ελλιπής ανάλυση και τεκμηρίωση σχετικά με μία από τις κυριότερες πιθανές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του συγκεκριμένου έργου. Το ζητούμενο είναι να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι επιπτώσεις για κάθε είδος της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής χωριστά και η δυνατότητα των ειδών που θα υποστούν απώλεια βιοτόπων να προσαρμοστούν – ανταπεξέλθουν σε αυτήν στα πλαίσια της διατήρησης της βιοποικιλότητας που αποτελεί τόσο Εθνική όσο και Ευρωπαϊκή επιταγή.
17. «• Όχληση που οδηγεί σε εκτόπιση των πουλιών και αλλαγή των διαδρομών πτήσεων που αυτά που χρησιμοποιούν μακριά από τις ανεμογεννήτριες και τα αιολικά πάρκα, το αποκαλούμενο «φράγμα ανάσχεσης» (“barrier effect”). Ουσιαστικά πρόκειται για έμμεση απώλεια βιοτόπου. Οι δυνητικές συνέπειες των αιολικών πάρκων στη διατάραξη της ορνιθοπανίδας είναι ποικίλες και άμεσα εξαρτώμενες από το είδος πουλιών, την εποχή και την τοποθεσία. Η διατάραξη της ορνιθοπανίδας, ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να οδηγήσει σε μετατόπιση μέρους πληθυσμών, απόκλιση στη διερχόμενη πορεία και «αχρήστευση» τμήματος κατάλληλου βιοτόπου των πουλιών. Υπάρχουν μελέτες που εντοπίζουν πιθανές αρνητικές συνέπειες από τη διατάραξη της ορνιθοπανίδας λόγω εκτοπισμού πληθυσμών (π.χ. BirdLife 2003). Το μέγεθος όμως της παραπάνω επίπτωσης ποικίλει, ανάλογα με τη θέση και τα είδη της ορνιθοπανίδας. Στην ξηρά, η απόσταση όχλησης έχει καταγραφεί να φθάνει ως και τα 800 m για πάπιες και άλλα διαχειμάζοντα υδρόβια είδη (Pedersen & Poulsen, 1991). Γενικά τα 600 m είναι ευρέως αποδεκτά ως η μέγιστη αξιόπιστα καταγεγραμμένη απόσταση εκτόπισης στην περίπτωση παρυδάτιων ειδών και αιολικών πάρκων κοντά σε υγροβιότοπους, ωστόσο οι επιπτώσεις στη συμπεριφορά ποικίλουν όχι μόνο μεταξύ διαφορετικών ειδών, αλλά και μεταξύ ατόμων του ίδιου είδους, ανάλογα με το στάδιο του κύκλου ζωής στο οποίο βρίσκονται (διαχείμαση, πτερόρροια, αναπαραγωγή), το μέγεθος του κοπαδιού και τον βαθμό εξοικείωσης του πτηνού με το έργο.» (παρ.7.2.1.4*).
Παρατηρήσεις:
Ενώ οι μελετητές αναγνωρίζουν την ανάγκη εξειδίκευσης των συνεπειών σε κάθε είδος της ορνιθοπανίδας της περιοχής, προβαίνουν σε γενικόλογες ή άτοπες αναφορές όπως αυτή για τη σχέση υδρόβιων πτηνών με αιολικά πάρκα που δεν έχει καμία σχέση με τον ορεινό χαρακτήρα του Βερμίου και τα διαφορετικά είδη ορνιθοπανίδας που απαντώνται σ’ αυτό, χωρίς να παραθέτουν έστω και μία αναφορά πχ για τα μεγάλα αρπακτικά πτηνά όπως ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos) και ο Φιδαετός (Circaetus gallicus) που αποτελούν εκπροσώπους μίας από τις κύριες οικογένειες ειδών που συνθέτουν την ορνιθοπανίδα της περιοχής του Βερμίου.
Τεκμηρίωση:
Παρουσία Χρυσαετού στις κορυφές του Βερμίου
http://itia.ntua.gr/filotis/SitesData/A00040017.pdf
Προσωπικές μαρτυρίες κυνηγών (Κ. και Γ. Καλιγάς, Α. Γκάσιος)
18. «Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι και τα είδη ορνιθοπανίδας της περιοχής, ακόμη και τα αρπακτικά, είναι μικρού μεγέθους εκτιμάται ότι δεν προκύπτει θέμα φραγμού στη μετακίνησή τους λόγω των αιολικών πάρκων» (παρ.7.2.1.4*).
Παρατηρήσεις:
Ο Χρυσαετός με 2,3μ. άνοιγμα φτερών που απαντάται στο Βέρμιο αποτελεί το μεγαλύτερο σε μέγεθος αετό της Ευρώπης που απαντάται σε ορεινά οικοσυστήματα (ελάχιστα μεγαλύτερος είναι ο Θαλασσαετός ο οποίος όμως όπως υποδεικνύει και το όνομά του ενδιαιτεί σε περιοχές με μικρό υψόμετρο).
Στο Βέρμιο απαντώνται επίσης ο Φιδαετός (1,8 μ. άνοιγμα φτερών) και ο Μαυροπελαργός (Ciconia nigra) (άνοιγμα φτερών 2.05 μ) . (Τα δύο τελευταία αποτελούν μεταναστευτικά είδη και έρχονται στη χώρα μας την Άνοιξη ενώ φεύγουν το Φθινόπωρο). Η αναφορά επομένως των μελετητών πως «ακόμη και τα αρπακτικά πτηνά της περιοχής είναι μικρού μεγέθους» και κατ’ επέκταση δεν προκύπτει θέμα φραγμού στη μετακίνησή τους, δημιουργεί έντονες επιφυλάξεις σχετικά με την επάρκεια των επιστημονικών δεδομένων στα οποία (οφείλει να) βασίζεται η συγκεκριμένη μελέτη. Τα παραπάνω ενισχύονται σημαντικά από το γεγονός πως όπως αναγνωρίζουν και οι ίδιοι οι μελετητές σε πολλά σημεία της μελέτης, δεν υπάρχουν επαρκή πρόσφατα – έγκυρα στοιχεία για τα είδη που συνθέτουν την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής.
Τεκμηρίωση:
Η εξάπλωση του Φιδαετού στην Ελλάδα:
http://www.katakali.net/drupal/ierakomorfa/fidaetos
Προσωπικές μαρτυρίες κυνηγών (Κ. και Γ. Καλιγάς, Α. Γκάσιος)
19. «Με δεδομένη τη διαβίωση πτηνών ακόμα και σε περιοχές με πολύ υψηλότερες στάθμες θορύβου (πόλεις, πλησίον βιομηχανικών εγκαταστάσεων και περιοχών κ.λπ.), εκτιμάται ότι η εν λόγω παράμετρος δεν θα έχει σημαντική επίπτωση» (παρ. 7.2.1.4.*)
Παρατηρήσεις:
Προκλητικά αυθαίρετη – άτοπη σύγκριση των ειδών της ορνιθοπανίδας που ζουν κοντά στον άνθρωπο με τα είδη που συνθέτουν την ορνιθοπανίδα της κορυφογραμμής του Βερμίου. Κανένα από τα χαρακτηριστικά – κύρια είδη ορνιθοπανίδας του Βερμίου δεν απαντάται σε αστικές περιοχές. Η συγκεκριμένη αναφορά επομένως αποτελεί μνημείο αντιεπιστημονικού λόγου με δεδομένο το ότι θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως θα έχει σαν αποτέλεσμα την απαξίωση - εκμηδενισμό του κενού που υπάρχει στη γνώση του υπό μελέτη αντικειμένου και κατ’ επέκταση τον αποπροσανατολισμό των πολιτών και των φορέων που θα αξιολογήσουν τη συγκεκριμένη Μ.Π.Ε.
20. «…α. υπολογίζεται ότι 100 φορές περισσότερα πουλιά πεθαίνουν από σύγκρουση με οχήματα παρά με ανεμογεννήτριες.
β. Οι εκτιμήσεις για τα αίτια θανάτου πουλιών από οχήματα, κυνήγι και ανεμογεννήτριες στην Ολλανδία έχουν ως εξής:
1. Οχήματα : 2.000 θάνατοι πουλιών
2. Κυνήγι : 1.500 θάνατοι
3. Α/Γ (1000 MW) : 20 θάνατοι
(8) «….Στη διεθνή βιβλιογραφία, αναφέρεται ότι ο αριθμός ατυχημάτων πουλιών ανά μονάδα μήκους ενός αιολικού πάρκου δεν είναι σε καμία περίπτωση μεγαλύτερος από τον αριθμό εκείνων ανά μονάδα μήκους μιας εθνικής οδού ή ενός υπέργειου ηλεκτρικού δικτύου υψηλής τάσης…» (παρ. 7.2.1.4.*)
Παρατηρήσεις:
α) Η επιμονή των μελετητών να προβαίνουν σε άτοπες συγκρίσεις ενισχύει κι εδώ την αμφισβήτηση για την επιστημονική επάρκεια και την αμεροληψία της συγκεκριμένης Μ.Π.Ε. Στα πλαίσια της διατήρησης της βιοποικιλότητας οι περιβαλλοντικές συνέπειες όπως αναγνωρίζουν οι ίδιοι οι μελετητές σε αρκετά σημαία της μελέτης, οφείλουν να προσεγγίζονται ανά είδος και όχι στο σύνολο της ορνιθοπανίδας. Προσεγγίζοντας λοιπόν την ορνιθοπανίδα σε επίπεδο συγκεκριμένων ειδών και όχι σαν σύνολο μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς πως τα ποσοστά θνησιμότητας Χρυσαετών, Φιδαετών, Μαυροπελαργών και λοιπών ειδών που συνθέτουν την ορνιθοπανίδα του Βερμίου αντιστρέφονται και υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις πως είναι περισσότεροι οι θάνατοι που οφείλονται σε πρόσκρουση με ανεμογεννήτριες παρά αυτοί που οφείλονται σε οχήματα, στο κυνήγι (στην πράξη τα παραπάνω είδη δεν έρχονται σχεδόν ποτέ στην Ελλάδα σε επαφή με αυτοκινητοδρόμους υψηλών ορίων ταχύτητας, ενώ κανένα από τα παραπάνω είδη δεν είναι θηρεύσιμο, συνεπώς αν τίθεται θέμα θανάτωσης από πυροβόλο όπλο αυτό συνιστά λαθροθηρία και όχι θήρα!) κλπ.
Τεκμηρίωση:
1. Άρθρο για τη θνησιμότητα των Χρυσαετών σε Αιολικό Πάρκο των Ηνωμένων Πολιτειών
http://articles.latimes.com/2012/feb/16/local/la-me-eagles-20120216
2. Άρθρο για τη θνησιμότητα των Χρυσαετών σε Αιολικό Πάρκο των Ηνωμένων Πολιτειών
http://www.dailymail.co.uk/news/article-1394945/The-green-killer-Scores-protected-golden-eagles-dying-colliding-wind-turbines.html
3. Άρθρο για την επίπτωση των Αιολικών Πάρκων στην ορνιθοπανίδα μίας περιοχής όπου γίνεται αναφορά στη θνησιμότητα των Χρυσαετών:
http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1116
21. «Τονίζεται ότι η περιοχή του έργου δεν αποτελεί κύριο μεταναστευτικό διάδρομο, επομένως τα όσα αναφέρονται ακολούθως αφορούν σε πολύ μικρό βαθμό το υπό μελέτη έργο (παρατηρείται ένας μικρός αριθμός πουλιών να ακολουθεί διαφορετική διαδρομή από το κύριο ρεύμα των πουλιών κατά το μεταναστευτικό τους ταξίδι)…» (παρ. 7.2.1.4.*).
Παρατηρήσεις:
Αν και δεν μπορεί κανείς να απαξιώσει την προσφορά της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας στην Ελληνική ορνιθολογία, στο βαθμό που ο χάρτης των μεταναστευτικών διαδρομών των αποδημητικών πτηνών δεν έχει επικυρωθεί από κάποιο αρμόδιο φορέα, δε μπορεί κανείς να αποκλείσει το ενδεχόμενο να μην περιλαμβάνει όλους τους μεταναστευτικούς διαδρόμους της χώρας. Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, σε ότι αφορά στα θηρεύσιμα μεταναστευτικά πτηνά, οι κορυφογραμμές του Βερμίου αποτελούν μεταναστευτικό διάδρομο και ιδιαίτερα το Ανατολικό τμήμα του από όπου διέρχονται κάθε Άνοιξη και Φθινόπωρο σημαντικός αριθμός από Περιστεροειδή (Φάσσες, Τρυγόνια) Κιχλιδή (Τσίχλες- Κότσυφες) και διάφορα στρουθιόμορφα πτηνά. Η παραπάνω αναφορά επομένως εκτός του γεγονότος πως δεν έχει την απαιτούμενη τεκμηρίωση, θεωρούμε βέβαιο πως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ενώ εκτιμούμε πως θα πρέπει να διερευνηθεί διεξοδικά το ζήτημα της επίδρασης των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων που αναπτύσσονται γύρω από ένα Αιολικό Πάρκο σε σχέση με τη μετανάστευση των περιστεροειδών (Φάσσα, τρυγόνι).
Τεκμηρίωση:
Πλήθος προσωπικών μαρτυριών κυνηγών της περιοχής (Ν. Σανόπουλος, Κ. Τότσκας, Κ. και Γ. Καλιγάς, Κ. Δάνης, Α. Γκάσιος, Γ. Σίρπης κλπ)
22. Επιπτώσεις στη χλωρίδα
«Όλες οι ανεμογεννήτριες του αιολικού σταθμού χωροθετούνται σε γυμνές – χορτολιβαδικές εκτάσεις οι οποίες στερούνται παντελώς δασικής βλάστησης. Αντίθετα
μικρά τμήματα των δρόμων πρόσβασης και της εσωτερικής οδοποιίας διέρχονται από δασοσκεπείς εκτάσεις…»
«…Λόγω του μικρού βαθμού δασοκάλυψης της ευρύτερης περιοχής (διάσπαρτα δασοσκεπή αθροίσματα εν μέσω γυμνών και άγονων εκτάσεων), διέλευση των δρόμων από δάση δρυός + Φπ παρατηρείται σε μήκος 3500 μ. Έτσι από την προτεινόμενη βελτίωση όπου θα επέλθει επέκταση των υφιστάμενων δρόμων κατά 3 μ. περίπου θα απαιτηθεί η απομάκρυνση δενδρώδους βλάστησης σε έκταση 10,5 στρέμματα». «..Και εδώ κατά τις εργασίες βελτίωσης και διάνοιξης του οδικού δικτύου προβλέπεται η απομάκρυνση ατόμων Μ.πεύκης τα οποία βρίσκονται εντός της ζώνης κατάληψης των δρόμων. Επειδή οι θέσεις αυτές είναι διάσπαρτες η δασοσκεπής έκταση Μ.πεύκης που θα αποψιλωθεί εκτιμήθηκε κατά προσέγγιση…».
«…Αν λάβουμε δε υπόψη μας ότι η μεγαλύτερη έκταση των ανατολικών κλιτύων και τμήμα των δυτικών κλιτύων του Βερμίου, καλύπτεται από συμπαγείς εκτάσεις Μ.πεύκης τότε η θιγείσα έκταση είναι αμηλετέεα σε σχέση με την πραγματική κατάληψη των δασοσκεπών εκτάσεων Μ.πεύκης…»
«…Οι επιπτώσεις στην βλάστηση θα είναι ακόμη μικρότερες επειδή στην μελέτη φυτοτεχνικής αποκατάστασης που θα συνταχθεί θα προβλέπεται η φύτευση των πρανών
των επιχωμάτων με φυτάρια Μ.πεύκης…» «… Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί η ικανότητα των ενδημικών ειδών να αποκαθίστανται μετά από έντονη διατάραξη των περιβαλλοντικών συνθηκών. Ιδιαίτερα δε η Μ.πεύκη επειδή είναι φωτόφιλο είδος και με την σχεδιαζόμενη διάσπαση της κομοστέγης από την εκτέλεση των έργων, θα δημιουργηθούν κατάλληλες συνθήκες αναγέννησής της τόσο στο άμεσο χώρο των έργων όσο και στην ευρύτερη περιοχή του έργου.
Παρατηρήσεις:
Στη συγκεκριμένη Μ.Π.Ε. δεν γίνεται καμία αναφορά σε πιθανές επιπτώσεις της χλωρίδας και βλάστησης της περιοχής. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο το ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί επίσκεψη στην περιοχή από ειδικευμένους βοτανικούς και η βιβλιογραφική ανασκόπηση για την περιοχή είναι ιδιαίτερα περιορισμένη. Οι συγγραφείς παραθέτουν αυτούσια το “STANDARD DATA FROM” από την ιστοσελίδα του EUNIS (http://natura2000.eea.europa.eu/#) όμως δεν έχουν λάβει υπόψη πρόσφατες μελέτες της χλωρίδας και βλάστησης του όρους Βερμίου (Χοχλιούρος, 2005) ή πρόσφατες εκδόσεις που αφορούν Σπάνια και ενδημικά είδης της Ελλάδας (Φοίτος κ. ά, 2009).
Δε γίνεται επίσης καμία αναφορά για τις πιθανές επιπτώσεις του έργου τουλάχιστον στα 34 ελληνικά ενδημικά φυτικά είδη και υποείδη που απαντούν στο όρος Βέρμιο, και ενδέχεται να απαντούν στις θέσεις εγκατάστασης των ανεμογεννητριών ή στη ζώνη κατάληψης του υπό κατασκευή οδικού δικτύου. Το taxon Isatis vermia, ενδημικό του όρους Βερμίου (απαντάται αποκλειστικά στο όρος Βέρμιο) το οποίο εμφανίζεται στις παρυφές δασών Pinus nigra s.l. και σε βραχώδεις θέσεις και βοσκοτόπους σε μέσα ως μεγάλα υψόμετρα (Χοχλιούρος 2005) αποτελεί παράδειγμα ενός φυτικού είδους για το οποίο κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει εκτενής αναφορά στην Μ.Π.Ε. για τις πιθανές πιέσεις του έργου στον πληθυσμό του. Παράλληλα δεν γίνεται μνεία για πιθανές επιπτώσεις στα 52 taxa (φυτικά είδη και υποείδη) που απαντούν στο όρος και περιλαμβάνονται στους παρακάτω καταλόγους προστατευόμενων ειδών α) Προεδρικό διάταγμα 66 ΦΕΚ 23/30.1.1981, β) World Conservation Monitoring Centre, γ) European Red List of Globally Threatened Animals and Plants, δ) Plants IUCN Red List for Greece ε)συνθήκη CITES και στ) Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπανίων και Απειλουμένων Φυτών της Ελλάδας.
Η αναφορά «Όλες οι ανεμογεννήτριες του αιολικού σταθμού χωροθετούνται σε γυμνές –χορτολιβαδικές εκτάσεις οι οποίες στερούνται παντελώς δασικής βλάστησης» αν και αληθής ως πρόταση, είναι άσχετη με την ουσία της ΜΠΕ, καθώς τα φυτικά είδη που χρήζουν προστασίας δεν απαντώνται μόνο σε δασικές εκτάσεις, αλλά έχουν μεγάλο ποσοστό συμμετοχής τόσο σε ανωδασικά οικοσυστήματα όσο και σε βραχώδεις εκτάσεις (σημαντικοί πυρήνες ενδημισμού είναι οι ασβεστολιθικές βραχώδεις θέσεις). Οι μελετητές στη σχετική παράγραφο όπου αναλύουν τις πιθανές επιπτώσεις του έργου στη χλωρίδα της περιοχής, στην ουσία περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στις επιπτώσεις στη Μαύρη Πεύκη (Pinus nigra) γεγονός που θεωρούμε πως στερεί από τους αρμόδιους φορείς και τους πολίτες που θα ενημερωθούν από τη συγκεκριμένη ΜΠΕ, τις πιθανές επιπτώσεις στο σύνολο των ειδών που συνθέτουν τη χλωρίδα της περιοχής και θέτει κατ’ επέκταση σε αμφισβήτηση την επάρκεια της.
Κρίνεται επομένως σκόπιμο, η παρούσα μελέτη να εμπλουτιστεί από συγκεκριμένες αναφορές όσον αφορά στην παρουσία απειλούμενων φυτικών ειδών στις θέσεις κατάληψης (οδικό δίκτυο και πλατείες των Α/Γ) και τις επιπτώσεις που θα έχουν τα τεχνικά έργα πληθυσμό τους λαμβάνοντας υπόψη αν και κατά πόσο είναι στενότοπα τα είδη που απαντούν μόνο στη ζώνη κατάληψης. Το ίδιο πρέπει να γίνει και για την εμφάνιση της σπάνιας (για το όρος) φυτοκοινωνίας Deschampsia caespitose-Geum coccineum που απαντάται στα κράσπεδα πηγών και ρυακιών σε επίπεδες θέσεις της ανωδασικής ζώνης (Χοχλιούρος, 2005).
Ενώ οι μελετητές αναφέρουν ρητά την προσέγγιση που πρέπει να ακολουθηθεί για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του συγκεκριμένου έργου στην εισαγωγή του Κεφ. 7, και στις παραγράφους 7.2.3.2. και 7.2.3.3., εντούτοις, δεν την εφήρμοσαν ούτε στο ελάχιστο σε ότι αφορά στη χλωρίδα (αλλά και την πανίδα) της περιοχής μελέτης, γεγονός που επίσης εγείρει ζήτημα αξιοπιστίας και επάρκειας της συγκεκριμένης ΜΠΕ.
Ενδεικτικά αναφέρουμε το γεγονός πως στην παραπάνω παράγραφο που αφορά στις επιπτώσεις του έργου στη χλωρίδα της περιοχής η Μαύρη Πεύκη που έχει ευρεία εξάπλωση στην περιοχή και δεν αποτελεί σπάνιο είδος αναφέρεται 6 φορές ενώ το ενδημικό του Βερμίου Isatis vermia ούτε μία(!).
Τεκμηρίωση:
1. Χοχλιούρος, Σ., 2005. Χλωριδική και φυτοκοινωνιολογική έρευνα του όρους Βερμίου Οικολογική προσέγγιση. Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα, 372 σελ..
2. Φοίτος Δ., Κωνσταντινίδης Θ., Καμάρη, Γ. (editors) 2009. Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπανίων και Απειλουμένων Φυτών της Ελλάδας, τόμοι Ι και ΙΙ. Ελληνική Βοτανική Εταιρεία.
22. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ της Μ.Π.Ε.
1. Αιολικά Πάρκα – Η αναπτυξιακή και περιβαλλοντική τους διάσταση, έκδοση του
Ελληνικού Συνδέσμου Επενδυτών ΑΠΕ, 2002
2. Αιολική ενέργεια ή κλιματικές αλλαγές, έκδοση του Ελληνικού γραφείου της
Greenpeace, 2003
3. Ανδρεαδάκης Α., Βλαστός Θ., Κόρας Α., Μαρίνος-Κουρής Δ., Μπριμπίλη Τ.,
Τσούλος Θ., Χριστοδούλου Γ. Και Χριστούλας Δ. “Σχεδιασμός Έργων Υποδομής
και Προστασίας του Περιβάλλοντος”, Τόμος Α, Συγκοινωνιακά, Υδραυλικά,
Ενεργειακά Έργα, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2001
4. Αριανούτσου Μ., Γεωργίου Κ., Δημητρακόπουλος Α., Καρτάλης Κ., Παναγιωτίδης
Π. και Σταματόπουλος Κ. “Εισαγωγή στο Φυσικό και Ανθρωπογενές Περιβάλλον”,
Τόμος Α, Το Φυσικό Περιβάλλον, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 1999
5. Australian Wind Energy Association, “Wind turbines and birds”
6. Βαβίζος Γ. και Μερτζάνης Α.,“ Περιβάλλον – Μελέτες Περιβαλλοντικών
Επιπτώσεων”, 2002
7. «Βιότοποι της Ελλάδας – Natura 2000», Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.
8. Bird Studies Canada, “Potential Impacts of Wind Turbines on Birds at North Cape,
Prince Edward Island”, Kingsey and Whittam, 2001
9. Barclay, R.M.R., Baerwald, E.F., & Gruver, J.C. (2007) Variation in bird and bat
fatalities at wind energy facilities: assessing the effects of rotor size and tower height.
– Can. J. Zool. 85: 381-387.
10. Canadian Wildlife Service “Wind Turbines and Birds – a Guidance Document for
Enviromental Assessment”, 2003
11. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας
12. Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
13. «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις
Ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας» Υποστηρικτική Μελέτη, Ιανουάριος 2007
14. «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων,
Enviroplan, Φεβρουάριος 2007
15. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, “A plan for Europe: Wind Energy – The facts”,
[http://europa.eu.int/comm/energy/res/sectors/wind_energy_dissemination_en.htm]
16. “Enviromental (and other) Impacts of Wind Turbines”, έκδοση του Irish Energy
Centre
17. “Facts about the Wind Energy & Birds”, American Wind Energy Association
18. Ίδρυμα Δασικών Ερευνών, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
19. Ινστιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ)
20. IPCC, “Climate Change 2007: The physical science basis”
21. Μαράτος Γ., 1972: Η γεωλογία της Ελλάδος. Τόμος Α"
22. Μαυρομμάτης Ν., “Το βιοκλίμα της Ελλάδος. Σχέσεις κλίματος και φυσικής
βλάστησης, βιοκλιματικοί χάρτες”. Ι.Δ.Ε.Α. Αθήνα Μαυρομμάτης, 1980
23. Μπινόπουλος Ε. και Χαβιαρόπουλος Π.,” Περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αιολικών
πάρκων”, 2001.
24. National Wind Coordinating Committee “Avian Collisions with Wind Turbines: A
Summary of existing studies and comparisons to other sources of Avian Collision
Mortality in the United States”, 2001
25. Ντάφης Σπ. 1976: Ταξινόμηση της δασικής βλαστήσεως της Ελλάδος. Αυτοτελείς
εκδόσεις υπηρεσίας Δασικών Εφαρμογών και Εκπαιδεύσεως, Υπουργείο Γεωργίας
36: 1-16. Αθήναι
26. Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης
Κεντρικής Μακεδονίας
27. Stern Review, The Economics of Climate Change, 2006
28. Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των Υδατικών Πόρων της χώρας, Υπουργείο
Ανάπτυξης, 2003
29. Τσανάκας Δ., «Το ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο στο περιβάλλον των Υ/Σ 150 kV/
ΜΤ ως Περιβαλλοντικοί παράγοντες», Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του
Πανεπιστημίου Πατρών
30. TUCKER, G.M. and HEATH M.F, 1994: Birds in Europe: their conservation status
Cambridge, U.K: BirdLife International (BirdLife Conservation series no 3)
31. ΥΠΕΧΩΔΕ, Διεύθυνση Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου, Εκτίμηση
και Χαρτογραφική Απεικόνιση της Ρύπανσης στον Ελλαδικό Χώρο, Μελέτη της Κ/Ξ
ΛΔΚ ΕΠΕ-ΤΕΜ Α.Ε, Δεκέμβριος 2004
32. Wind energy developments and Natura 2000: EU Guidance on wind energy
development in accordance with the EU nature legislation (European Commission,
October 2010)
33. ΦΙΛΟΤΗΣ-Τράπεζα Στοιχείων για την Ελληνική Φύση, 2001.
http://itia.ntua.gr/filotis
34. www.economics.gr
35. www.ekby.gr
36. www.e-ecology.gr
Παρατηρήσεις:
Γίνεται προφανές από την ανάγνωση των παραπάνω βιβλιογραφικών πηγών το γεγονός πως οι αναφορές τις οποίες χαρακτηρίσαμε ως αυθαίρετες δεν καλύπτονται από τις πηγές αυτές. Εκτός αυτού, όπως μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς δεν υπάρχει καμία πρόσφατη έρευνα ή μελέτη που να σχετίζεται με την πανίδα ή τη χλωρίδα του Βερμίου συγκεκριμένα, η οποία θα τροφοδοτούσε τους μελετητές με θεμελιώδη - απαραίτητα στοιχεία για την εκπόνησή της Μ.Π.Ε. Εκτός των παραπάνω η παράθεση πηγής σε επιστημονικό κείμενο δε μπορεί να έχει τη μορφή www.economics.gr, www.ekby.gr, www.e-ecology.gr, που αποτελούν αρχικές σελίδες συγκεκριμένων ιστοσελίδων αλλά οι μελετητές οφείλουν να δώσουν με ακρίβεια τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που χρησιμοποίησαν αλλά και τις αναφορές της μελέτης τις οποίες οι συγκεκριμένες πηγές υποστηρίζουν.
23. Ακολουθούν ενδεικτικά μερικές παραπομπές σε άρθρα επιστημόνων, πολιτών και διαφόρων φορέων (καθώς και σε μερικά βίντεο) που θέτουν σε αμφισβήτηση τη χρήση της αιολικής ενέργειας τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διεθνές επίπεδο.
- http://www.epaw.org
- http://noturbinesin.saddleworth.net/thecase.htm
- http://www.artistsagainstwindfarms.blogspot.gr/
- http://www.youtube.com/watch?v=qtRb5bD3MWg
- http://sagini3.blogspot.gr/2012/06/blog-post_25.html
- http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_oiko1_1_08/03/2011_1294630
- http://elora.gr/portal/to-proto-thema/2062-2012-04-02-13-36-01
- http://www.meteo-news.gr/site/article/Climate_change-a_big_scam/
- http://www.youtube.com/watch?v=ZnC1-s4nLrE
- http://www.dikki.org/index.php?option=com_content&view=article&id=675:2011-10-03-14-46-39&catid=45:2011-10-03-14-38-45&Itemid=63
- http://archaeopteryxgr.blogspot.gr/2011/05/blog-post_29.html
Πρόσφατες αντιδράσεις φορέων και πολιτών για τα Αιολικά Πάρκα στη Μάνη:- http://www.econews.gr/2012/06/26/antidraseis-anemogennitries-manis/
Άρθρο για την επίπτωση των Αιολικών Πάρκων στην ορνιθοπανίδα μίας περιοχής:
Άρθρο για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα αιολικά πάρκα
24. Ενδεικτικό της ελλιπούς τεκμηρίωσης της συγκεκριμένης ΜΠΕ εκτιμούμε πως είναι το γεγονός πως για την υποστήριξη – τεκμηρίωση των αναφορών, των συμπερασμάτων και των προτάσεων της μελέτης των 435 σελίδων βασίζεται σε μόλις 36 βιβλιογραφικές πηγές, οι περισσότερες από τις οποίες είναι γενικές και δεν ακολουθούν τα επιστημονικά πρότυπα, ενώ εμείς για την τεκμηρίωση των αναφορών και των συμπερασμάτων που αναφέρθηκαν στις παραπάνω 17 σελίδες χρησιμοποιήσαμε 34 έγκυρες βιβλιογραφικές πηγές.
Για την Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας ΘράκηςΜε τιμή,
Αλέξανδρος Γκάσιος,
Δασολόγος, MSc Διαχείριση Άγριας Πανίδας
Επιστημονικός Συνεργάτης Στ Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας Θράκης
Το μέγεθος της βάσης της ανεμογεννήτριας είναι τεράστιο. Θα τοποθετηθούν περισσότερες από 170 τέτοιες γιγαντιαίες βάσεις (15 x 15 χ 3.14= 706,5 κυβικά μέτρα μπετο...)
Ο ορισμός της ιεροσυλίας...του τοπίου. Η ανεμογεννήτρια επισκιάζει την αγνότητα του τοπίου στην Παναγία Σουμελά.
